Son de retorn ! Es ma pichòta jòia, cada annada, quora arriba lo freg : los grelhs se convidan dins l’ostal, mai precisament dins la sala de banh ! Sul còp, alèrta ! Mèfi, mèfi ! Los cal sustot pas espotir !
Lo grelh del fogal (Acheta domestica) es de pas confondre amb lo grelh del campèstre (Gryllus campestris), mai grand e mai negre. Se lo segond s’agença una demòra segura per passar l’ivèrn, lo primièr se fa pas tant de laguis : se contenta d’un recaptador provisòri. Aima la calor, la chiminèia o lo fornial. A besonh d’aiga e per manjar, se contenta de pas grand causa e d’un pauc de tot qu’es omnivòr.
Un còp èra, lo mond los respectava que grelhs dins l’ostal valiá a dire bona fortuna per la familha. Ara… interessan sonque los entomofags (rostits e servits amb de chocolat, es pas una galejada) o los que fan venir de reptils, de batracis, migalas… Paures cantaires…
Aquesta annada, n’i a un gròs amb tres pautas, mas es degordit e sens paur, demòra en plen mitan, las cuèissas ancoradas amb valença e las antenas badairas o se passeja dins la cambra d’a costat. I a tanben un mejan que fugís doçamenet sonque quora l’alisam un pauc amb la punta del det. Ai vist tanben un pichonet qu’auriá pas poscut mai sofrir del freg, pecaire... A la prima, se tot va ben, veirem un fum de grelhets e caldrà susvelhar sos pès ! Puèi d’un còp, es coma se passèsson per las parets, amb la primièra calor, desapareisson. Lèu cantaràn jos las fenèstras, benlèu per nos mercejar de l’espitalitat…
Benlèu o avètz entendut : en França, lo nombre de femnas tugadas en 2007 dins l’encastre de las violéncias conjugalas a augmentat : 166 victimas, contra 25 òmes…
Dins lo mond, la violéncia domestica seriá la principala causa de mòrt o de prejudici a la santat de las femnas entre 16 e 44 ans, mai importanta que lo cancre, la malària o los accidents de la rota : al mens una femna sur tres es estada batuda, violada o maltractada d’un autre biais, al mens un còp dins sa vida, lo mai sovent per un de sa familha.
Qualques chifras que fan fremir e que son a l’escala de la planeta :
- las MST tòcan las femnas 5 còps mai que los òmes
- cada jorn 1 600 femnas en jasilha morisson, una cada minuta
- 2 000 000 de drolletas de 5 a 15 ans son liuradas cad’an a la prostitucion.
- 140 000 000 de filhetas e de jovas femnas an subit l’excision.
- pas luènh d’una femna sus doas es estada maltractada a un moment de sa vida per son companhon.
- una femna prensa sus quatre es maltractada
- 5 000 femnas et filhas son tugadas cada annada, per rason « d'onor », generalament per lo desonor d’èstre estada violada. 1 000 sonque per lo Pakistan.
- 4 000 000 de femnas e de filhetas son compradas o vendudas cada an a un marit, un proxenèta o un mercand d’esclavas.
La femna, la maire, l’amanta… òmes enqueredors, violaires, jaulièrs, machos de tota mena… avètz ja soscat a çò que seriá un mond sens femna ?
Femna. Una votz que crida al mitan de las guèrras dels òmes, un agach escapat de la masca pesuga de la burka, una man que para cap a l’enfant arrancat per la furia dels òmes, un buf d’aucèl portaire, pertant, de vida e d’esperança…
Aquesta dimenjada, soi tornada a Pegairòlas de Buòja. Entre Monts de Sant Guilhèm e Serana, la valada de la Buòja es benlèu la mai embelinaira del departament.Lo vilajòt es remirable, quilhat sus un ròc en plen mitan de la comba, entre olivièrs e selvas. Curiosament, es una comuna, quitament se compta sonqu’una cinquantena d’estatjants. Mas lo bèl domnon (sègle dotzen) que lo domina, rampela l’importància passada, quora lo castèl de Pegairòlas èra una fièra fortalesa qu’aparava e contrarotlava l’accès a la valada, via naturala per menar a la Serana e al L
arzac. La glèisa en tuf es fòrça polida, que se destaca sus la Serana. Es una glèisa romanica castrala, es a dire, bastida dins lo sistèma de defensa del castèl. La campana foguèt batejada en 1641. Las vanèlas caladas e laberinticas empòrtan dins un viatge dins lo temps ont planeja l'ombra dels Senhors de Pegairòlas …
E pertant… d’experiénçias vièlhas menadas al Canada an provat que mai lo mond agacha la television, mai pensa la meteissa causa sus diferents subjèctes. D’autras, mai novèlas, que la television es coma una dròga, que copa la sensacion de sadolitge e qu’es per aquò que tan de telespectators manjan de tròp. Tanben que desregla
l’ormona que regula la pubertat e doncas que los joves telespectators se fan adolescents mai lèu, tròp lèu…
Mas pas besonh d’aqueles saberuts per comprene qu’i a quicòm que truca amb aqueste dacòs : me remembri d’un temps pas tan luènh ont mon vilatge de 9 000 armas n’en comptava pas que 450. Son dòble còr èra la glèisa e lo cafè.
Un vilatge de garriga que tot lo mond s'i coneissiá
Un ser de julhet après lo sopar : las sentors de fricòt, d’alh e de sopa rebalan dins las carrièras. Las femnas sortisson lo sèti plegable e lo tricotatge. Jol pretèxt de ganhar de jorn, començan d’inacabablas charradissas. Cadun es davant sa pòrta e s’interpèla. Risèm d’un cap de la carrièra a l’autre.
Los òmes fuman. Charran pas mens mas las besucariás son reservadas a las femnas, vaquí çò que sembla dire lor aire grèu. La caça, la vinha, los tropèls e los contes dels vièlhs son causas d’importància.
Los enfants cèrcan pas de pretèxt. Aquestas velhadas son una fèsta de cada jorn. Visca l’estiu ! Son jos lo nas dels parents que lor prestan sonqu’una atencion distracha. Lo tot es d’èstre discret. E se'n fa de conariás !
Los mai braves s’assetan lo cuol sus lo trepador qu’a gardat lo caud del solelh e aquò es plan agradiu. Saunejan o legisson o jògan a l’osset. Recuperèron lo som a la dormida decretada obligatòria per totes - pichons e grands- tot lo long de l’estiu. E aquò, es força mens risolièr…
Cal pas agachar darrièr, òc, mas ieu, las seradas d’estiu quand me pren l’enveja d’une pichòta passejada al rescontre del vilatge e de la frescadura, torni amb lo còr gròs… Las carrièras son desèrtas e las pòrtas tancadas. Per las fenèstras dubèrtas, entendi la television e sas multiplas voses que lo mond es de mai en mai cablat amb una aurelha granda e blanca pegada sus totes los ostals. Per tot aquel mond fa caraco de parlar fòrt coma lo mond d’aquí
Per prene lo freg dins la garriga enlunada, me caldriá passar de quilomètres de lotejaments. Soi sola o quasi a m’enivrar dels perfums de la nuòch d’estiu, a tendre l’aurelha al cant greule del duganèl. Los del rossinhòl e de la granhòta son cobèrts per los comentaris d’un match o las colhonadas dobtosas d’emissions dichas "de varietat" o lo bruch de las fusilhadas.
