Balèti al PMU

I avià sonqu’aquesta còla de reborsièrs de Manja Pelòs per aver l’idèa de faire un balèti sens faiçon e sens reclama dins un bar PMU de Montpelhièr lo 19 de decembre !
Pasmens l’idèa foguèt bona e l’acuèlh calorós al bar Les Lilas. Amb los amics Sam, Nico e Mana de las Cevenas, Basile de Losèra, Clément e Pascal de Montpelhièr, l’ambient èra al rendètz-vos ! Avèm dançat coma d’enfachinats amb d’autre mond del grand Sud miègterranenc.
Mai d’unes an mercejat los musicaires de desrevelhar quicòm de doblidat, un èr d’enfançia e d’aquí… coma qui diriá de cultura, de rasiga desconeguda… D’esmoguda, de partiment, de fèsta… la nuèit foguèt bèla…

Manja Pelòs es un collectiu de cantaires e musicaires que s’acampa a l’entorn del repertòri de las Cevenas e d’alentorn. Se compausa del grop Tornamai, del talhièr de violon cevenol de la Cola'ophane e del talhièr de cant del Còr Dal Galeison, e d’electrons liures coma Henri "suça anchoia" Maquet, Hervé Robert d'Aiga Linda, o Pascal Jaussaud, lo sansonhaire cevenol del Clapas…

Sam Bouchet : votz, esclòps, campanas
Clément Gauthier : chabreta, votz
Mana Serrano : violon, votz
Nico Roche : mandòla,votz
Pascal Jaussaud : sansonha, votz
Basile Brémaud : violon, votz

Dessenh : Sam Bouchet

Rescontre de poësia galiciana, occitana e catalan (seguida)

Lo tresen Rescontre de poësia galiciana, occitana e catalan organisat per la Casa de Galicia de Tolosa, foguèt un rescontre d’amistat e de fraternitat.

En mai de la calor de l’acuèlh, avèm partejat la calor d’escambis informèls entre sòrres de Galícia, d’Occitània e de Catalonha… e quin bonur, quina esmoguda de rescontrar Luz Pozo Garza, granda dòna tan simpla e calorosa. Quicòm es semenat dins mon còr que ne partira pas pus e que me balhara coratge quora ne mancarai…

Mas una ombra sus aquesta jornada : ont èran los Occitans, convidits pr’aquò e amb quina amistat per los amics de Galícia ?

Vergonha, se l’Occitània èra a l’onor sus l’empont, s’es pas manifestada dins lo public. En plen Tolosa. Pentiment qu’a pesat sus los nòstres còrs, a l’Aurelia e a ieu…

60 ans de la Declaracion Universala dels Drechs de l’Òme

Uèi, la Declaracion universala dels Drechs de l’Òme a 60 ans. Traducha en 300 lengas, a permès l’emergéncia d’una consciéncia novèla, la dels drechs inalienables de tot òme.

Mas a permès tanben a de grandas nacions d’instrumentalisar lors actions. E empacha pas los crimes del Congo (4 milions de victimas a l’ora d’ara…) aprèp los del Darfour.

En mai d’aquò, se los paises asiatics an soslinhat, aprèp guèrra, lo biais cultural tipicament occidental d’aquesta apròchi dels drechs, uèi los paises de l’Organisacion de la Conferéncia Islamica (OCI) son pas d’acòrdi amb la definicion de l’incitacion a l’asirança raciala e religiosa. A la Conferéncia d’examen de Durban que se debanarà en abril a Genèva, vòlon espandir aquesta definicion, çò que limitariá la libertat d’expression.

Darrièr aquel grand e bèl tèxt, la realitat es complexa… mas ne demòra pas mens que tan que las populacions lucharan per lo respect dels principis de la Declaracion, la demagogia e lo cinisme dels òmes politics los podràn pas perdre o recuperar completament.

La Declaracion serà del viatge venant de la naveta espaciala Endeavour.

Cent ans de Max

Garriga d'Argelièrs

Uèi, auriá 100 ans.

Me manca, mon vièlh amic. Me manca, amb son sorire trufandièr e distinguit, son pas devengut fragil coma sa siloeta. Me manca quora veniá en vesin :

"Silvia, tu que vas en garriga, diga-me, es una annada a banaruts ? Son arribats ? As vist un grand pavon de nuèit ? Me sembla qu’an desaparegut… »

Me manca quora me disiá :

"La florason de las peunas a començat ?" E ièu d’i contar la florason sublima d’aquelas flors de sang al mitan de làpia ont s’espandisson o de li mostrar las darrièras fotòs…

Òc, me manca, son cap penjat, son sorire amusat e amistós, son biais de rire, de parlar del monde,de l’actualitat internacionala puèi de l’arribada de las cigalas…

Aviam encara de projèctes ensems, era talament mai jove que mai d’un jove que ja n’a pus d’enveja.

Per son centenari, se'n debanan de causas, de peças de teatre, d’edicions, de…

Mas lo grand autor demòra l’amic preciós, grandit dins la meteissa garriga salvatja nòrd-montpelhierenca. L’amic qu’auriá poscut èstre mon grand, mon grand pastre dins las meteissas garrigas, mon grand qu’aviá, el tanben, quasi 100 ans quora partiguèt.

A la prima, quand arriban lo prega-dièu e lo cigalon, la Tarente e la peuna, vos o fai totjorn saupre, d’un sorire al cèl, Max…

http://www.max-rouquette.org

Rescontre de poësia galiciana, occitana e catalana

Fio de Trobar, tresen Rescontre de poësia galiciana, occitana e catalana

serà l'escasença de rendre omenatge a la poëtessa galiciana Luz Pozo Garza.

Organisada per la Casa de Galicia de Tolosa, la jornada se debanarà divendres 5 de decembre 2008 dins la Vila ròsa, a l'Instituto Cervantes de Tolosa.

Al programa a l'entorn de l'omenatge a Luz Pozo Garza :

• 15 oras : Conferéncia deLuz Pozo Garza : os signos da alegría

• 16 oras : Taula redonda sus las femnas escrivanas dins los espacis lirics minoritaris
  

• 17 oras : Recital de poësia

- Luz Pozo Garza
- Olga Novo
- Aurélia Lassaque
- Benedicta Bonnet
- Sylvie Berger
- Anna Almazán
- Carme Badia i Puig

• 18 oras : Concèrt amb Rosa Cedrón

Casa de Galicia de Toulouse
85 avenue des Minimes
31200 Toulouse
casadegaliciatoulouse@hotmail.com

Còr d'aucelon

(Parus major)


La garriga es dintrada dins son sòm d’ivèrn… dins lo silenci o gaireben. Demòra lo cruissiment dels passes sus la barbasta, e, de còps que i a, lo buf del vent o la crida teuna d’un d’aqueles aucelons que compreni pas cossí passan las frejas… sonqu’un còr menudet dins una punhada de plumas… me remembran totjorn un poèma aprés benlèu al collègi e que m’a pregondament marcada.
Cal dire qu’èra de Boris Vian :

S’il y avait un oiseau et une locomotive…

Elle serait là, si lourde
Avec son ventre de fer
Et ses volants de laiton
Ses tubes d'eau et de fièvre
Elle courrait sur ses rails
Comme la mort à la guerre
Comme l'ombre dans les yeux
Il y a tant de travail
Tant et tant de coups de lime
Tant de peine et de douleurs
Tant de colère et d'ardeur
Et il y a tant d'années
Tant de visions entassées
De volonté ramassée
De blessures et d'orgueils
Métal arraché au sol
Martyrisé par la flamme
Plié, tourmenté, crevé
Tordu en forme de rêve
Il y a la sueur des âges
Enfermée dans cette cage
Dix et cent mille ans d'attente
Et de gaucherie vaincue
S'il restait
Un oiseau
Et une locomotive
Et moi seul dans le désert
Avec l'oiseau et le chose
Et si l'on disait choisis
Que ferais-je, que ferais-je
Il aurait un bec menu
Comme il sied aux conirostres
Deux boutons brillants aux yeux
Un petit ventre dodu
Je le tiendrais dans ma main
Et son cœur battrait si vite...
Tout autour, la fin du monde
En deux cent douze épisodes
Il aurait des plumes grises
Un peu de rouille au bréchet
Et ses fines pattes sèches
Aiguilles gainées de peau
Allons, que garderez vous
Car il faut que tout périsse
Mais pour vos loyaux services
On vous laisse conserver
Un unique échantillon
Comotive ou zoizillon
Tout reprendre à son début
Tous ces lourds secrets perdus
Toute science abattue
Si je laisse la machine
Mais ses plumes sont si fines
Et son cœur battrait si vite
Que je garderais l'oiseau.

Boris Vian

Gavòta e fotbòl

www.youtube.com/watch?v=Ub6ioj74Vfw

Entre la quatrena e la cinquena minuta del reportatge, lo Breton Gourcuff dança la gavòta sus lo pelenc qu'a marcat un punt.
Quora verem un jogaire d'Occitania d'una còla de liga 1 dançar la farandòla per mostrar sa jòia sus un terren de fotbòl ?

Grelhs a l'ostal, astra al foga !

Son de retorn ! Es ma pichòta jòia, cada annada, quora arriba lo freg : los grelhs se convidan dins l’ostal, mai precisament dins la sala de banh ! Sul còp, alèrta ! Mèfi, mèfi ! Los cal sustot pas espotir !

Lo grelh del fogal (Acheta domestica) es de pas confondre amb lo grelh del campèstre (Gryllus campestris), mai grand e mai negre. Se lo segond s’agença una demòra segura per passar l’ivèrn, lo primièr se fa pas tant de laguis : se contenta d’un recaptador provisòri. Aima la calor, la chiminèia o lo fornial. A besonh d’aiga e per manjar, se contenta de pas grand causa e d’un pauc de tot qu’es omnivòr.

Un còp èra, lo mond los respectava que grelhs dins l’ostal valiá a dire bona fortuna per la familha. Ara… interessan sonque los entomofags (rostits e servits amb de chocolat, es pas una galejada) o los que fan venir de reptils, de batracis, migalas… Paures cantaires…

Aquesta annada, n’i a un gròs amb tres pautas, mas es degordit e sens paur, demòra en plen mitan, las cuèissas ancoradas amb valença e las antenas badairas o se passeja dins la cambra d’a costat. I a tanben un mejan que fugís doçamenet sonque quora l’alisam un pauc amb la punta del det. Ai vist tanben un pichonet qu’auriá pas poscut mai sofrir del freg, pecaire... A la prima, se tot va ben, veirem un fum de grelhets e caldrà susvelhar sos pès ! Puèi d’un còp, es coma se passèsson per las parets, amb la primièra calor, desapareisson. Lèu cantaràn jos las fenèstras, benlèu per nos mercejar de l’espitalitat…

Violèncias a las femnas

Sagèl editat per Amnesty International

Benlèu o avètz entendut : en França, lo nombre de femnas tugadas en 2007 dins l’encastre de las violéncias conjugalas a augmentat : 166 victimas, contra 25 òmes…

Dins lo mond, la violéncia domestica seriá la principala causa de mòrt o de prejudici a la santat de las femnas entre 16 e 44 ans, mai importanta que lo cancre, la malària o los accidents de la rota : al mens una femna sur tres es estada batuda, violada o maltractada d’un autre biais, al mens un còp dins sa vida, lo mai sovent per un de sa familha.

Qualques chifras que fan fremir e que son a l’escala de la planeta :

- las MST tòcan las femnas 5 còps mai que los òmes

- cada jorn 1 600 femnas en jasilha morisson, una cada minuta

- 2 000 000 de drolletas de 5 a 15 ans son liuradas cad’an a la prostitucion.

- 140 000 000 de filhetas e de jovas femnas an subit l’excision.

- pas luènh d’una femna sus doas es estada maltractada a un moment de sa vida per son companhon.

- una femna prensa sus quatre es maltractada

- 5 000 femnas et filhas son tugadas cada annada, per rason « d'onor », generalament per lo desonor d’èstre estada violada. 1 000 sonque per lo Pakistan.

- 4 000 000 de femnas e de filhetas son compradas o vendudas cada an a un marit, un proxenèta o un mercand d’esclavas.

La femna, la maire, l’amanta… òmes enqueredors, violaires, jaulièrs, machos de tota mena… avètz ja soscat a çò que seriá un mond sens femna ?
Femna. Una votz que crida al mitan de las guèrras dels òmes, un agach escapat de la masca pesuga de la burka, una man que para cap a l’enfant arrancat per la furia dels òmes, un buf d’aucèl portaire, pertant, de vida e d’esperança…

Pegairòlas de Buòja

Aquesta dimenjada, soi tornada a Pegairòlas de Buòja. Entre Monts de Sant Guilhèm e Serana, la valada de la Buòja es benlèu la mai embelinaira del departament.

Paraula d’espeològa… (la Serana luòc mitic…).

Lo vilajòt es remirable, quilhat sus un ròc en plen mitan de la comba, entre olivièrs e selvas. Curiosament, es una comuna, quitament se compta sonqu’una cinquantena d’estatjants. Mas lo bèl domnon (sègle dotzen) que lo domina, rampela l’importància passada, quora lo castèl de Pegairòlas èra una fièra fortalesa qu’aparava e contrarotlava l’accès a la valada, via naturala per menar a la Serana e al Larzac. La glèisa en tuf es fòrça polida, que se destaca sus la Serana. Es una glèisa romanica castrala, es a dire, bastida dins lo sistèma de defensa del castèl. La campana foguèt batejada en 1641. Las vanèlas caladas e laberinticas empòrtan dins un viatge dins lo temps ont planeja l'ombra dels Senhors de Pegairòlas …

Fotòs : Sylvie Berger

La television per la fenèstra !

Los Franceses agachan quasi totes (98.5%) la television : 4 oras 10 per telespectator e per jorn e 5 oras 36 per fogal e per jorn ! E de mai en mai, tanben sus d'ordenadors, passejadors (?), telefonets... Quanta parts de mercat en perspectiva !

E pertant… d’experiénçias vièlhas menadas al Canada an provat que mai lo mond agacha la television, mai pensa la meteissa causa sus diferents subjèctes. D’autras, mai novèlas, que la television es coma una dròga, que copa la sensacion de sadolitge e qu’es per aquò que tan de telespectators manjan de tròp. Tanben que desregla
l’ormona que regula la pubertat e doncas que los joves telespectators se fan adolescents mai lèu, tròp lèu…

Mas pas besonh d’aqueles saberuts per comprene qu’i a quicòm que truca amb aqueste dacòs : me remembri d’un temps pas tan luènh ont mon vilatge de 9 000 armas n’en comptava pas que 450. Son dòble còr èra la glèisa e lo cafè.

Un vilatge de garriga que tot lo mond s'i coneissiá e parlava occitan sens o saupre, coma Mossur Jourdain que fasiá de pròsa sens o saupre tanpauc…

Un ser de julhet après lo sopar : las sentors de fricòt, d’alh e de sopa rebalan dins las carrièras. Las femnas sortisson lo sèti plegable e lo tricotatge. Jol pretèxt de ganhar de jorn, començan d’inacabablas charradissas. Cadun es davant sa pòrta e s’interpèla. Risèm d’un cap de la carrièra a l’autre.

Los òmes fuman. Charran pas mens mas las besucariás son reservadas a las femnas, vaquí çò que sembla dire lor aire grèu. La caça, la vinha, los tropèls e los contes dels vièlhs son causas d’importància.

Los enfants cèrcan pas de pretèxt. Aquestas velhadas son una fèsta de cada jorn. Visca l’estiu ! Son jos lo nas dels parents que lor prestan sonqu’una atencion distracha. Lo tot es d’èstre discret. E se'n fa de conariás !

Los mai braves s’assetan lo cuol sus lo trepador qu’a gardat lo caud del solelh e aquò es plan agradiu. Saunejan o legisson o jògan a l’osset. Recuperèron lo som a la dormida decretada obligatòria per totes - pichons e grands- tot lo long de l’estiu. E aquò, es força mens risolièr…

Cal pas agachar darrièr, òc, mas ieu, las seradas d’estiu quand me pren l’enveja d’une pichòta passejada al rescontre del vilatge e de la frescadura, torni amb lo còr gròs… Las carrièras son desèrtas e las pòrtas tancadas. Per las fenèstras dubèrtas, entendi la television e sas multiplas voses que lo mond es de mai en mai cablat amb una aurelha granda e blanca pegada sus totes los ostals. Per tot aquel mond fa caraco de parlar fòrt coma lo mond d’aquí - sèm pas mediterranèus per res- mas de daissar lor television traucar la nuèit doça encantada dels grilhs, es normal…
Per prene lo freg dins la garriga enlunada, me caldriá passar de quilomètres de lotejaments. Soi sola o quasi a m’enivrar dels perfums de la nuòch d’estiu, a tendre l’aurelha al cant greule del duganèl. Los del rossinhòl e de la granhòta son cobèrts per los comentaris d’un match o las colhonadas dobtosas d’emissions dichas "de varietat" o lo bruch de las fusilhadas.

Tè, m’arresti, que vau passar per una reborsièra...

Illustracion : Taccuino Sanitatis (sègle catorzen)

Tela d'espèr

Vaquí… ne voliái pas, pasmens, d'un blòg… un blòg, per de qué faire ? Per de qué dire ? Per prene un pauc mai d’aquel preciós temps que fugís pus lèu que vivi… Non, non, èra pas per ieu.
Mas s’i aviá encara de trobadors, segur que se servirián, els tanben, de l’incontornable aisina qu’es devenguda aquela fenestra… 

Fin finala, benlèu que l’idèia es bona ? 

Un biais de respondre a los que pretendon l'occitan lenga mòrta. 

Un biais de faire petar la lenga (enfin, d’ensajar), un biais de comunicar amb totes los que l’aiman e luchan per son avenidor, un biais… de se sentir mens soleta dins un mond ont l’occitan s’utilisa quitament pas pus per anar comprar lo pan, encara mens per faire l'amor, coma o escriviá ja Joan Bodon, i a qualquas decenias…
Un biais de téisser la tela prima de l’espèr, cadun amb sa votz… vaquí la mièuna, malsegura e fragila, saunejaira e nueitenca…